Εκκρεμότητες στην οριοθέτηση του Κυμασιώτη

Στις αρχές του 2011 ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (μέσω της ΒΙΟΜΑΓΝ ) παρουσίασε στο δήμο Μαντουδίου, Λίμνης και Αγίας Άννας μελέτη για την οριοθέτηση του ποταμού Κυμασιώτη που διασχίζει το χώρο της σχεδιαζόμενης ΒΙΠΕ στην περιοχή. Στις 21/2/11 το δημοτικό συμβούλιο ενέκρινε την μελέτη οριοθέτησης της ΤΕΡΝΑ όπως είχε χωρίς αλλαγές (αποφ. 55/11). Η οριοθέτηση επιστράφηκε στο δήμο γιατί καταργούσε τους δυο δρόμους παράλληλα του ποταμού που θα επέτρεπαν το δημόσιο έλεγχο του. Η τροποποιημένη μελέτη οριοθέτησης συζητήθηκε στο δημοτικό Συμβούλιο στις 23/11/11. Η τεχνική υπηρεσία του δήμου μετά από αυτοψία της υπάρχουσας κοίτης και των πρανών διαπίστωσε ότι η μελέτη οριοθέτησης έχει αποτυπώσει με ακρίβεια την σημερινή κοίτη και πρανή του ποταμού. Στην συνεδρίαση παραβρεθήκαν αγροτικοί σύλλογοι της περιοχής και παρουσίασαν χάρτες του Υπουργείου Γεωργίας όπου φαίνεται μετατόπιση της κοίτης του Κυμασιωτη από μπαζώματα στην περίοδο Σκαλιστήρη. Το δημοτικό συμβούλιο θεώρησε ότι το θέμα δεν αφορά την οριοθέτηση και παραβλέποντας τις ενστάσεις της αντιπολίτευσης βιαστικά, χωρίς να εκφράσει καμιά ανάγκη για διερεύνηση των ενστάσεων υπερψήφισε την οριοθέτηση για να επιταχύνει προφανώς την τελική έγκριση της ΒΙΠΕ στην περιοχή (αποφ.Δ.Σ. 304/11).

Τα ρέματα σαν βασικό στοιχείο της φύσης προστατεύονται από το Σύνταγμα μας (αρθρο24) και το κράτος υποχρεούται να τα διατηρεί στην φυσική τους κατάσταση έτσι ώστε να διασφαλίζεται η λειτουργία τους σαν οικοσυστήματα. Στα ρέματα επιτρέπεται μόνο η εκτέλεση των απολύτως αναγκαίων τεχνικών έργων διευθέτησης της κοίτης και των πρανών τους και αποκλείεται κάθε αλλοίωση της φυσικής τους κατάστασης με επιδώσεις (μπαζώματα) κλπ. (ΣτΕ 4577/1998, 2315/2002, 2591/2005, 3849/2006 επτ. κ.ά.). Σκοπός της οριοθέτησης του Κυμασιωτη είναι η αποτύπωση της φυσικής κοίτης του ρέματος, και λαμβάνει υπόψη της τόσο το χαρακτήρα του ποταμού σαν υδρογεωλογικό στοιχείο όσο και σαν οικοσύστημα. Απαραίτητη είναι και η σύνταξη επεξηγηματικής τεχνικής εκθέσεως με τους λόγους για τους οποίους χαράχθηκε η οριογραμμή και κατά πόσο αυτή εξυπηρετεί την επιπλέον λειτουργία του ρέματος σαν οικοσύστημα (ΣτΕ 2591/2005, ΣτΕ 2215/2002 και Π.Ε. 195, 246/2000).

Οι οριογραμμές δεν προσδιορίζονται υποχρεωτικά στην θέση των φυσικών πρανών, μπορεί να βρίσκονται και πίσω από τα φυσικά πρανή του ρέματος. Οι εκτάσεις μεταξύ των οριογραμμών ενός ρέματος είναι αδόμητες επιφάνειες, και με αυτό το τρόπο εξασφαλίζεται το φυσικό κάλλος της περιοχής. Η οριοθέτηση δεσμεύει επίσης και την δόμηση δίπλα στα ρέματα. Η απόσταση δόμησης από την οριογραμμή προσδιορίζεται στα 10 μ. (Κτιριοδομικός Κανονισμός Απόφ. 3046/304 της 30-1/3-2-1989 / ΦΕΚ 59 Δ΄, άρθρο 6).

Η έκταση του Κυμασιώτη (κοίτη και πρανή) όπως και κάθε άλλου ρέματος είναι αποκλειστικά κοινόχρηστος χώρος και ανήκει στο δημόσιο (ΑΚ 967. ΑΚ 968, ΑΠ 238/1992 ΕλΔνη 34.1310, 109/1988 ΕΕΝ 1989.107). Σαν κοινόχρηστος χώρος είναι ανεπίδεκτος χρησικτησίας, παραγραφής ή απαλλοτρίωσης (ΑΚ 1054 και άρθρο 211ΚΔΚ).

Προβλήματα με την οριοθέτηση του Κυμασιώτη.

1. Συνολική οριοθέτηση. Από το νόμο δεν νοείται κατ’ αρχήν τμηματική οριοθέτηση ρέματος (δηλαδή μόνο στο κομμάτι που διασχίζει την ΒΙΠΕ). Τμηματική οριοθέτηση επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση, όταν στις μελέτες έχουν ληφθεί υπόψη στοιχεία που αφορούν το σύνολο του ρέματος και για ειδικούς λόγους δικαιολογείται η μερική οριοθέτησή του [ΣτΕ 2215/2002 επτ.]. Ο δήμος και οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες θα πρέπει να οριοθετήσουν ολόκληρο τον Κυμασιωτη και να λάβουν υπόψη τους στην μελέτη τους στοιχεία για όλο το ποτάμι αφού η ΒΙΠΕ δεν αποτελεί λόγος για τμηματική οριοθέτηση.

2. Έλεγχος αυθαίρετων επεμβάσεων. Σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου της επικρατείας [ΣτΕ 2215/2002 επτ.),] η αποτύπωση οροθεσίας του ποταμού δεν αφορά μόνον στην πραγματική κατάσταση της κοίτης, η οποία μπορεί να έχει διαμορφωθεί μετά από αυθαίρετες επιχώσεις ή άλλες ανθρώπινες επεμβάσεις όπως αποδεικνύεται ότι συνέβει και στην περίπτωση του Κυμασιώτη. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μπαζώματα μετατόπισαν την φυσική κοίτη του ποταμού σε διάφορα σημεία στο τμήμα των εγκαταστάσεων Σκαληστήρη. Η αυτοψία της τεχνικής υπηρεσίας του δήμου δεν είναι επαρκής και θα πρέπει να συμπεριλάβει αυτές τις επεμβάσεις.

3. Τακτοποίηση παραρεμάτιων ιδιοκτησιών. Η οριοθεσία ρέματος προφανώς επηρεάζει την τακτοποίηση των παραρεμάτιων ιδιοκτησιών, [ΣτΕ 899/2011]. Στην συγκεκριμένη περίπτωση θίγονται οι παραρεμάτιες αγροτικές ιδιοκτησίες προς όφελος ιδιώτη λόγω ανθρωπογενούς μετατόπισης της κοίτης του ποταμού την περίοδο Σκαλιστήρη.

4. Διαδικασία έκδοσης προεδρικού διατάγματος. Το ρέμα του Κυμασιωτη είναι «ιδιαιτέρου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» αφού συμπεριλαμβάνεται στο επιστημονικό κατάλογο Νατούρα 2000 στην περιοχή 24200003 , χαρακτηρίζεται σαν περιοχή περιβαλλοντικής ευαισθησίας από το χωροταξικό πλαίσιο της Στερεάς Ελλάδας του 2003 και είναι νησιώτικος υγρότοπος (σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρο 13 του Ν. 3937/2011) οπότε απαιτείται η οριστική οριοθεσία με Προεδρικό διάταγμα κατά το άρθρο 6 του ν. 880/1979 και όχι απλή έγκριση του Γενικού Γραμματέα της περιφέρειας (άρθρο 5 του ν. 3010 / 2002) Προς αυτό συνηγορούν το άρθρο 43 παρ. 2 του Συντάγματος (Π.Ε. Ολομ. 262/2003.) και σχετική απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας (Σ.τ.Ε. 3849/2006) κ.α.) Θα πρέπει να κινηθεί διαδικασία έκδοσης προεδρικού διατάγματος.

5. Καταπάτηση κοινόχρηστου χώρου από την ΒΙΠΕ (έκταση της μπαζωμένης παλαιάς κοίτης). Σύμφωνα με επίσημο χάρτη του Υπουργείου Γεωργίας για την περίοδο 1957-1958 το ίχνος ροής και η κοίτη του Κυμασιωτη εχουν υποστεί μετατοπίσεις στο τμήμα του πρώην συγκροτήματος Σκαληστηρη. Η παλαιά φυσική κοίτη του Κυμασιώτη έχει επιχωθεί από παράνομα μπαζώματα κατά την περίοδο Σκαληστήρη. Σύμφωνα με όσα ισχύουν (Ν.550/1915, Ν.116/1975 και άρθρο 53 του ΕισΝΑΚ) επειδή η μετατόπιση της κοίτης του Κυμασιώτη επήλθε σαν συνέπεια μπαζωμάτων, τα εδαφικά τμήματα της παλαιάς φυσικής κοίτης του Κυμασιώτη παραμένουν στην ιδιοκτησία του Δημόσιου. Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 966, 967 και 968 του Αστικού Κώδικα η μπαζωμένη παλαιά φυσική κοίτη του ποταμού παραμένει κοινόχρηστος χώρος στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου, και ως ετούτο είναι πράγμα έκτος συναλλαγής και συνεπώς ανεπίδεκτου χρησικτησίας όπως προβλέπουν τα άρθρα 966-968 του Αστικού κώδικα. Καταχρηστικά η ΒΙΠΕΒΕ του ομίλου ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ συμπεριέλαβε την παλαιά μπαζωμένη τώρα έκταση του Κυμασιώτη στους χάρτες της της ΒΙΠΕ σαν ιδιοκτησία της. Το θέμα καταπάτησης κοινόχρηστου χώρου από την ΒΙΠΕ και ενδεχόμενη παράβαση καθήκοντος από τα εντεταλμένα όργανα αστυνόμευσης κοινοχρήστων χώρων των ρεμάτων θα πρέπει να εξεταστεί.


ΔΕΣ ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ





Ο ποταμός (μπλέ) οπως αποτυπώνεται σε Χάρτη του Υπουργείου Γεωργιας το 1958






Προβολή του χάρτη του Υπουργειου Γεωργιας (1958) σε δορυφορική απεικόνιση του ποταμού Κυμασιώτη (google earth). Τα βελακια δειχνουν τις μετακινησεις του ποταμου (απο το μπλέ στο πράσινο)





Προβολή του χάρτη του Υπουργειου Γεωργιας (1958) στην οριοθετηση που έχει προτείνει η ΒΙΠΕ (παλι φαινονται οι αλλαγές στην πορεία του ποταμού)





Ο χάρτης της σχεδιαζόμενης ΒΙΠΕ