Μια ξεχασμένη αναγκαστική απαλλοτρίωση στο Κυμάσι απο την Χούντα

Μια ξεχασμένη αναγκαστική απαλλοτρίωση στο Κυμάσι απο την Χούντα το 1971

Το 1971, μετά από αίτηση της εταιρείας Α.Ε. Επιχειρήσεων (όπως ονομαζόταν η εταιρεία Σκαλιστήρη τότε) η χουντική τότε Κυβέρνηση παρά τις έντονες αντιρρήσεις των αγροτών έκανε αναγκαστική απαλλοτρίωση συνεταιριστικής εκτάσεως εμβαδού 136,7 στρεμμάτων υπέρ της Α.Ε. Επιχειρήσεων για την κατασκευή αποβάθρας φόρτωσης «επ’ωφελεία της Εθνικής Οίκονομίας»! (ΥΑ 3797/477/14, ΦΕΚ Δ΄ 20/ 25/1/1971). Η έκταση καλύπτει τον λόφο πάνω από το σημερινό λιμάνι Μαντουδίου (δες ακριβή προσδιορισμό θέσης παρακάτω). Όπως είναι και σήμερα εμφανές ένα πολύ μικρό κομμάτι της έκτασης χρησιμοποιήθηκε για την δημιουργία αποβάθρας, οδού προσπέλασης και πλατειών εναπόθεσης στείρων που ηταν οι κύριοι λόγοι για την απόφαση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης.


Το αντίτιμο της απαλλοτρίωσης ήταν το εξευτελιστικό, και για τις τότε τιμές, ποσό των 500 δρχ. ανά στρέμμα. Μια τιμαριθμική αναπροσαρμογή του ποσού χρησιμοποιώντας τους επίσημους τιμαριθμικούς δείκτες της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΣΥΕ) δείχνει ότι το αντίτιμο αντιστοιχεί στο σημερινό ποσό των 98 ευρώ ανά στρέμμα (ή 13.350 Ευρώ για όλη την έκταση).


Η εν λόγω έκταση μεταβιβάστηκε στη ΒΙΟΜΑΓΝ το 1996 με το νόμο 2388/1996 (ΦΕΚ Α 50/14.3.96) και αποτελεσε αιτία για την καθυστέρηση και αλλαγή των σχεδίων κατασκευής του λιμένα Μαντουδίου. Το 2007 η έκταση πέρασε στα χέρια της νέας ΒΙΟΜΑΓΝ Α.Ε. (του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ) και ίσως παίξει καταλυτικό ρόλο στη προαναγγελθείσα πιθανή κατασκευή τερματικού σταθμού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (δες εδώ τις συνέπειες του Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου) .


Η σκάλα φόρτωσης
Ένα χρόνο πρίν την απαλλοτρίωση, το 1970, είχε χορηγηθεί στην εταιρεία "άδεια χρήσεως αιγιαλού και παραλίας προς κατασκεύην σκάλας φορτώσεως επι πλοίων" (ΥΑ 92504/19251/6290/21.10.1970). Είναι η άδεια χρήσης του αιγιαλού και λειτουργίας της σκάλας φορτώσης που μεταβιβάστηκε στην ΒΙΟΜΑΓΝ το 1996 και οχι η κυριότητα (αρθρο 11.1, σελ.911, ν.2388/96). Δηλαδή, μιλάμε για δικαίωμα χρήσεως και όχι κυριότητα επί της συγκεκριμένης έκτασης της σκάλας που βρίσκεται στον αιγιαλό του Κυμασίου. Το αρθ.15 του 2971/2001 απαγορεύει την παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης του αιγιαλού και της παραλίας και διασφαλίζει την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών. Η πρόσβαση στη συγκεκριμένη περιοχή πρόσφατα έχει περιοριστεί.

Γενικά η έκταση του αιγιαλού είναι από τον νόμο κοινόχρηστη και ιδιοκτησία του δημοσίου. Οι αρχές δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις φόρτωσης έχουν περάσει σε αχρηστία και δεν υπάρχει μεταλλευτική δραστηριότητα, που ήταν και είναι ο λόγος παραχώρησης άδειας χρήσης του αιγιαλού, θα πρέπει να εφαρμόσουν το άρθρο 11 του ν. 2971/2001 και να επαναθεωρήσουν την διατήρηση τους καθώς και την χρήση του χώρου και των εγκαταστάσεων.


Το Σύνταγμα μας, προστατεύει την ατομική ιδιοκτησία και η υπάρχουσα νομολογία δίνει την δυνατότητα ανάκλησης της απαλλοτρίωσης και επιστροφή της απαλλοτριωμένης περιουσίας στους αρχικούς ιδιοκτήτες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα πρέπει να ελεγχτεί ακόμη και τώρα η συνταγματικότητα αυτής της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης και το κατά πόσο προωθεί τη γενικότερη ωφέλεια του κοινωνικού συνόλου ή απλώς διευρύνει την ατομική περιουσία ιδιώτη.




Ο δικηγόρος Xρήστος Παπαδημητρίου αναφέρει ότι: "Όταν η απαλλοτρίωση γίνεται υπέρ ιδιωτών, η διοίκηση οφείλει να παρακολουθεί και να ελέγχει αν και κατά πόσο η απαλλοτρίωση συμβάλλει πραγματικά στην προαγωγή της εθνικής οικονομίας. Επειδή η κήρυξη απαλλοτρίωσης υπέρ ιδιωτών εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης[16], πρέπει να ελέγχεται από τα δικαστήρια αν κατά κοινή πείρα και αντικειμενική εκτίμηση ο συγκεκριμένος σκοπός προωθεί τη γενικότερη ωφέλεια του κοινωνικού συνόλου. Αν συνεπώς δεν επιτυγχάνεται ο σκοπός της δημόσιας ωφέλειας, η διοίκηση οφείλει ανεξάρτητα από οποιαδήποτε προθεσμία να προβεί στην ανάκληση της απαλλοτρίωσης και στην επιστροφή του απαλλοτριωθέντος στον δικαιούχο. Σε καμιά περίπτωση η «ασφάλεια και βεβαιότητα των εννόμων σχέσεων» δεν μπορεί να διεκδικήσει την υπεροχή απέναντι, στο ατομικό δικαίωμα της ιδιοκτησίας, όταν, μάλιστα το απαλλοτριωθέν διευρύνει την ατομική περιουσία του τρίτου, υπέρ του οποίου κηρύχθηκε η απαλλοτρίωση. Όταν το απαλλοτριωθέν δεν χρησιμοποιηθεί για τον συγκεκριμένο και ειδικό σκοπό, τότε η αναγκαστική απαλλοτρίωση καθίσταται εκ των υστέρων αντισυνταγματική[17]. Εφόσον δε η συγκεκριμενοποίηση της δημόσιας ωφέλειας γίνεται από τη διοίκηση, τότε συνιστά άσκηση διακριτικής ευχέρειας και συνεπώς ελέγχεται από τα δικαστήρια ως προς την τήρηση των άκρων ορίων της[18]. Ο προσήκων τρόπος απόδειξης της δημόσιας ωφέλειας που επιτάσσει το Σύνταγμα, σημαίνει αφ’ ενός ότι η πράξη πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη, αφ’ ετέρου πρέπει να στοχεύει στη δημόσια ωφέλεια. Υποστηρίζεται ότι, όπως και στις εκ του νόμου αιτιολογητέες πράξεις, η αιτιολογία οφείλει κατ’ αρχήν να υπάρχει στο ίδιο σώμα της πράξης τυχόν έλλειψή της καθιστά την πράξη ακυρωτέα για παράβαση ουσιώδους τύπου περί τη διαδικασία, ενώ η προσφυγή στα στοιχεία του φακέλου είναι δυνατή μόνο συμπληρωματικά[19]
"
-------
[16] Τάχος, Ελληνικό διοικητικό δίκαιο, 1988, σελ. 468, βλ. άρθρο 3 του Ν.Δ. 916/71 και άρθρο 3 παρ. 3 του Β.Δ. 107/1973.
[17] Βλ. Κ. Χορομίδης, Ζητήματα αναγκαστικής απαλλοτρίωσης – Δημόσια ωφέλεια – συντέλεση -ανάκληση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, εκτέλεση έργου με αντιπαροχή, ΝοΒ 1996, σελ. 949 επ., κατά την οποία «η κήρυξις αναγκαστικής απαλλοτριώσεως απαιτείται ως μέτρο επαχθές... να αιτιολογήται πλήρως από της απόψεως της εξυπηρετήσεως του επιδιωκομένου στόχου εις την συγκεκριμένην περίπτωσιν και της ανάγκης προσαρμογής εις το μέτρον τούτο, ενόψει των υφισταμένων συνθηκών της περιοχής εις την οποία κείται το υπό απαλλοτρίωση ακίνητο». Η απόφαση αυτή απέρριψε ως λόγο ανάκλησης κηρυχθείσας απαλλοτρίωσης και κήρυξις νέας στην ίδια περιοχή και για τον ίδιο σκοπό, το γεγονός ότι «έπληττε ακίνητα τα οποία απετέλουν τη μοναδική περιουσία των ιδιοκτητών των και εδημιούργει κοινωνικόν πρόβλημα».
[18] Π. Παραρά, Σύνταγμα και Ευρωπαϊκή Σύμβαση, σελ. 109.
[19] Κ.Χ. Χρυσογόνο, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, σελ. 366.



Η απόφαση για την αναγκαστική απαλλοτρίωση Υ.Α. 3797/477/14 (ΦΕΚ Δ΄ 20 25/1/1971).






Το σχετικό απόσπασμα για την μεταβιβαση της συγκεκριμένης έκτασης στη ΒΙΟΜΑΓΝ το 1996 με τον νόμο 2388/1996 (ΦΕΚ Α 50/14.3.96) σελ.789





Υπουργική Απόφαση 1099313/5914π.ε./Β0010/2004 «Διατήρηση ή μη έργων και εγκαταστάσεων που υπάρχουν στον αιγιαλό και την παραλία και αφορούν σε βιομηχανικές και τουριστικές μονάδες, εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, επιχειρήσεις μεταλλευτικών, λατομικών και βιομηχανικών ορυκτών και καθορισμός της χρήσης αυτών.» (ΦΕΚ Β΄ 1994/31.12.2004)

Υπουργική Απόφαση 1099313/5914π.ε./Β0010/2004 «Διατήρηση ή μη έργων και
εγκαταστάσεων που υπάρχουν στον αιγιαλό και την παραλία και αφορούν σε
βιομηχανικές και τουριστικές μονάδες, εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, επιχειρήσεις
μεταλλευτικών, λατομικών και βιομηχανικών ορυκτών και καθορισμός της χρήσης
αυτών.» (ΦΕΚ Β΄ 1994/31.12.2004)
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ - ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Έχοντας υπόψη:
1. Τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 11 του Ν.2971/2001 « Αιγιαλός,
παραλία και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α' 285/19.12.2001).
2. Τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 1 και της παραγράφου 6 του ίδιου άρθρου του
Ν. 2503/97 « Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την
τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α'
107).
3. Την υπ' αριθμ. 14650/ΔΙΟΕ 85/17.3.2004 (ΦΕΚ 519 Τ.Β΄/17.3.2004) κοινή απόφαση των
Πρωθυπουργού και Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών «Περί καθορισμού αρμοδιοτήτων
των Υφυπουργών Οικονομίας και Οικονομικών» .
4. Ν. 3270/2004 (Α 187) και Π.Δ. 122/2004 (ΦΕΚ Α' 125) Ανασύσταση Υπ. Τουρισμού,
αποφασίζουμε:
1. Τεχνικά έργα και εγκαταστάσεις εντός αιγιαλού ή παραλίας, που έχουν εκτελεσθεί από
τρίτους, ύστερα από άδεια της αρμόδιας αρχής δυνάμει σύμβασης αυτών με το Ελληνικό
Δημόσιο, τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) ή τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού ή
τους Ο.Τ.Α. ή δυνάμει παραχώρησης του Δημοσίου και αφορούν σε βιομηχανικές και
τουριστικές μονάδες, εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, επιχειρήσεις μεταλλευτικών, λατομικών
και βιομηχανικών ορυκτών, μετά τη λήξη της σύμβασης ή της παραχώρησης, διατηρούνται
εφόσον εξυπηρετούνται ή πρόκειται να εξυπηρετηθούν ο αρχικός σκοπός κατασκευής αυτών
ή οι δραστηριότητες των επιχειρήσεων της παραγράφου 2 του άρθρου 11 του Ν. 2971/2001,
άλλως κοινωφελείς περιβαλλοντικοί ή πολιτιστικοί σκοποί.
2. α. Η αρμόδια κατά τόπο Κτηματική Υπηρεσία συγκροτεί φάκελο περί της ταυτότητας του
έργου εγκαταστάσεως. Ο φάκελος αυτός περιέχει έκθεση για το είδος και τα χαρακτηριστικά
αυτού (ιστορικό, τεχνική περιγραφή, φωτογραφίες, υφιστάμενη κατάσταση) συνοδευόμενη
από τοπογραφικό διάγραμμα κλίμακας 1:500, εξαρτημένο από το κρατικό τριγωνομετρικό
δίκτυο, στο οποίο θα απεικονίζονται το τεχνικό έργο καθώς και οι οριογραμμές αιγιαλού και
παραλίας, όπως έχουν καθοριστεί στην περιοχή. Στο τοπογραφικό διάγραμμα, υπάρχει
υπόμνημα στο οποίο αναφέρονται αναλυτικά το εμβαδόν του αιγιαλού, της παραλίας και του
θαλάσσιου χώρου, το οποίο καταλαμβάνει το έργο εγκατάσταση καθώς και απόσπασμα
χάρτη της ευρύτερης περιοχής με σημειωμένη τη θέση του έργου εγκατάστασης.
β. Τα παραπάνω στοιχεία διαβιβάζονται στους φορείς της παραγράφου 1 του άρθρου 11 του
Ν. 2971/2001, προκειμένου να διατυπώσουν, εντός προθεσμίας τριών μηνών, τη γνώμη τους
για τη διατήρηση ή μη του έργου εγκατάστασης και για τη χρήση αυτού.
γ. Στη συνέχεια ο φάκελος, όπως έχει ενημερωθεί με τις γνώμες του προηγούμενου εδαφίου
καθώς και κάθε άλλο στοιχείο που αφορά στο έργο εγκατάσταση, υποβάλλεται στη Δ/νση
Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών καθώς και στην καθ' ύλην
αρμόδια Δ/νση του Υπουργείου Ανάπτυξης.
δ. Η αρμόδια Δ/νση του Υπουργείου Ανάπτυξης συμπληρώνει το φάκελο με απόψεις και
στοιχεία από την αρμόδια κατά τόπο Επιθεώρηση Μεταλλείων, την αρμόδια καθ' ύλη Δ/νση
της Περιφέρειας, τη Δ/νση ή Τμήμα Βιομηχανίας και Ορυκτού Πλούτου της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης και τις Δ/νσεις του Υπουργείου Ανάπτυξης που ασχολούνται με τις
δραστηριότητες της παραγράφου 2 του άρθρου 11 του Ν. 2971/2001 καθώς και με απόψεις
και στοιχεία παραγωγικών φορέων, όπως του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών (Σ.Ε.Β.),
του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (Σ.Μ.Ε), των Συνδέσμων Λατομείων
Μαρμάρων της περιοχής, των Ομοσπονδιών ή Ξενοδοχειακών Επιμελητηρίων της περιοχής
κ.λ.π. σε όποια περίπτωση κρίνει τούτο σκόπιμο.
3. Μετά την ως άνω συμπλήρωση του φακέλου εκδίδεται η απόφαση της παραγράφου 1 του
άρθρου 11 του Ν. 2971/2001.
4. Σε περίπτωση μη διατήρησης του ως άνω έργου ή εγκατάστασης, η κατεδάφιση αυτών
ενεργείται σύμφωνα με το οριζόμενα στην παράγραφο 6 του άρθρου 27 του Ν.2971/2001 και
τα σχετικά με τη δαπάνη κατεδάφισης ορίζονται με την απόφαση της παραγράφου 1 του
άρθρου 11 του Ν. 2971/2001 που εκδίδεται για κάθε έργο ή εγκατάσταση.
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως.